De bipolaire (manisch-depressieve) stoornis is een stemmingsstoornis die bij ongeveer 2% van de bevolking voorkomt. Deze stoornis wordt gekenmerkt door het afwisselend optreden van manische en depressieve episoden en heeft een sterk recidiverend karakter. In tegenstelling tot de ‘gewone’ (unipolaire) depressies, die vaker bij vrouwen voorkomen, komen bipolaire stoornissen even vaak bij vrouwen als bij mannen voor.
Door het heterogene beloop en de onscherpe afgrenzing met normale stemmingsveranderingen enerzijds, en met andere psychiatrische stoornissen (b.v. unipolaire depressies en schizofrenie) en persoonlijkheidsstoornissen (b.v. de borderline stoornis) anderzijds, is de diagnose bipolaire stoornis in de klinische praktijk soms moeilijk te stellen. Dit gebeurt niet zelden pas jaren na het optreden van de eerste klachten en verschijnselen.
Bij de bipolaire stoornis wisselen symptomatische perioden (stemmingsepisoden) en symptoomvrije intervallen elkaar af. Stemmingsepisoden kunnen manisch, hypomanisch, depressief of gemengd zijn. De ernst van deze episoden kan variëren van licht, waarbij de afgrenzing met normale opgewektheid en somberheid slechts gradueel is, tot zeer ernstig, waarbij er ook psychotische verschijnselen kunnen optreden. De episoden kunnen jaren uiteen liggen of elkaar zodanig snel opvolgen dat er niet of nauwelijks nog sprake is van een tussenliggend herstel (rapid cycling).
De bipolaire stoornis komt in allerlei varianten voor; er wordt wel gesproken van het ‘bipolaire spectrum’. Naast de ‘klassieke’ bipolaire I stoornis (depressie en manie) bestaat de bipolaire II stoornis (depressie met hypomanie) en de cyclothymie (frequent optredende perioden van depressieve en hypomane verschijnselen).