Auteur: Tanja Dijk

Op woensdag 10 februari zal Ronald Vonk, psychiater bij Reinier van Arkel, zijn proefschrift ‘The influence of genes and environment on de development of bipolair disorder – a twin study’ verdedigen aan de Rijksuniversiteit van Groningen.

De bipolaire stoornis (ofwel manisch-depressieve stoornis) is een ernstige stoornis van de stemming, waarin periodes van (hypo)manie (o.a. verhoogde stemming en overactiviteit) en depressie (o.a. verlaagde stemming en verminderde activiteit) afgewisseld worden met periodes van een normale stemming en normaal functioneren.  Zowel erfelijke factoren als omgevingsfactoren spelen een rol bij het ontstaan van de bipolaire stoornis.

Een bekend probleem bij de bipolaire stoornis is dat het na de eerste stemmingsepisode(n) vaak vele jaren duurt totdat de diagnose wordt gesteld en daarna vaak ook nog vele jaren totdat een effectieve behandeling wordt gestart.

Deze tweelingstudie bij de bipolaire stoornis toont aan dat de genetische kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van een bipolaire stoornis op meerdere manieren en in verschillende fasen van het leven zichtbaar blijkt te kunnen worden.

* Al heel vroeg in de zwangerschap (tussen de 10e en 15e week) leidt een abnormale ontwikkeling van het embryonale ectoderm weefsel tot veranderingen in handafdrukken (dermatoglyfen), die geassocieerd zijn aan veranderingen in hersenstructuren op volwassen leeftijd.

* Bij MRI onderzoek van de hersenen van de bipolaire tweelingen worden namelijk witte stof afwijkingen aangetoond.

* In de vroege adolescentie kan (kortdurend) onderpresteren op school een marker zijn voor de genetische kwetsbaarheid om een bipolaire stoornis te ontwikkelen.

* Er blijkt genetische samenhang te zijn tussen de ontwikkeling van een bipolaire stoornis en een autoimmuun stoornis van de schildklier Deze autoimmuun thyroiditis kan zelfs beschouwd worden als een endofenotype van de bipolaire stoornis.

Endofenotypen kunnen waardevol zijn om mensen met een verhoogd risico op het ontwikkelen van een bipolaire stoornis eerder te kunnen identificeren, waardoor mogelijk eerder de diagnose kan worden gesteld en eerder (eventueel zelfs preventief) behandeld kan worden.

Met veel genoegen nodigt Uitgeverij Tobi Vroegh u uit voor de presentatie van een bijzonder egodocument: ‘Ik heb een gek te temmen’ van Nicky Samsom.

Nicky Samsom (41), niet lang geleden nog leraar Nederlands, wordt onverhoeds getroffen door een psychose. Hoewel zijn gedwongen (!) opname van korte duur is, confronteert de “normale” wereld hem met stille stigmatisering en verholen taboes. Gelukkig heeft de auteur veel schrijftalent (zie bijvoorbeeld zijn blog voor supportersvereniging Ajax Life) om die taboes met kracht aan te pakken. Vandaar dit egodocument over een schokkende ontdekking: er huist een gek in hem… De auteur beschikt over humor (“In de isoleercel wordt mijn gek op zijn wenken bediend”), een kritische geest en realiteitszin (“Het was meteen duidelijk dat ik vooral op mezelf was aangewezen om mijn ziekte van mijn persoonlijkheid te kunnen scheiden”). In korte, pakkende hoofdstukken beschrijft hij de aanloop naar zijn psychose in 2011, de opname, dan herstel en acceptatie van wat feitelijk een genetische afwijking is. Samsom is niet voor niets een blogger, hij formuleert treffende oneliners als “Geen gips, geen zichtbaar litteken en geen afgerond verhaal voor op verjaardagen”. Maar er is ook leven ná het gekkenhuis. Met optimisme en geamuseerde verbazing gaat Samsom de stigma’s en taboes te lijf, maar moet ook zelf met de billen bloot: het grootste taboe blijkt zijn eigen ontkenning van z’n psychiatrische stoornis.

De presentatie van het boek vindt plaats bij Pantheon Boekhandel, Sint Antoniebreestraat 132-134 in de Amsterdamse Nieuwmarktbuurt: donderdag 21 januari van 17.00 – 19.00 uur Laat a.u.b. weten als u erbij wilt zijn – u bent welkom!

Auteur

Van Nicky Samsom’s wekelijkse columns als ‘Stoeltje 63’ voor Ajax Life zijn twee seizoenen gebundeld. Wenen van geluk, hét boek over de gewonnen Champions League finale van Ajax in 1995, bevat een verhaal van zijn hand. Ook het jaar dat hij – zielsongelukkig in Groningen – naar Amsterdam verhuisde, waar hij nu in Oud-West woont met twee katten en zijn zwangere vriendin. Nicky eet dolgraag Pekingeendsoep bij Nam Kee. Website: http://nickysamsom.wordpress.com ISBN: 978-90-78761-50-1 Prijs: € 14,50 Ik heb een gek te temmen verschijnt op 21 januari bij Uitgeverij Tobi Vroegh in Amsterdam. Het is o.a. te koop via www.tobivroegh.nl.

Op 27 mei jongstleden verdedigde Nienke van der Voort haar proefschrift met als titel ‘Collaborative Care for patients with bipolar disorder’ aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

De kern van het proefschrift bestaat uit de beschrijving van het onderzoek uitgevoerd werd naar de effectiviteit van Collaborative Care (CC).

Veel patiënten met een bipolaire stoornis houden klachten, ondanks behandeling. CC is een samengestelde behandeling, waarbij systematische samenwerking tussen de patiënt, diens naaste en alle betrokken hulpverleners wordt gecombineerd met op zelfmanagement gerichte deelinterventies. We vergeleken twee groepen patiënten. In de ene groep werd CC aangeboden aan patiënten, in de andere groep gebruikelijke zorg. Patiënten die CC kregen bleken gemiddeld minder tijd depressief te zijn, en minder ernstig, dan patiënten in de controlegroep. Ook vonden we verschillen in domeinen van functioneren en kwaliteit van leven, ten gunste van CC. Er werd geen verschil gevonden in manische symptomen. Terwijl de zorg in Nederland naar verwachting al op een hoog niveau is, blijkt verbetering mogelijk voor patiënten en partners.

In het proefschrift worden hiernaast de volgende studies beschreven:

• Functioneel versus syndromaal herstel bij patiënten met stemmingsstoornissen
• De therapeutische relatie tussen patiënten met een bipolaire stoornis en de verpleegkundige: factoren die herstel van een depressieve episode beïnvloeden.
• Draaglast, coping en ondersteuningsbehoeften bij partners van mensen met een bipolaire stoornis

Alle artikelen die zijn opgenomen in het proefschrift zijn (of worden binnenkort) gepubliceerd in internationale tijdschriften. Het proefschrift is (digitaal) op te vragen bij Nienke van der Voort (nienkevandervoort@gmail.com). Het is geschreven in het Engels, met een Nederlandse samenvatting. De artikelen kunnen ook afzonderlijk worden opgevraagd.

 

In september van dit jaar zal voor de tweede keer de Willem Nolen Prijs voor Bipolaire Stoornissen worden uitgereikt: een prijs voor baanbrekend onderzoek of buitengewone initiatieven op het gebied van de zorg voor patiënten met een bipolaire stoornis en hun naasten.

Vanaf heden zijn voordrachten voor deze prijs welkom.

Op 14 februari 2013 nam Willem Nolen afscheid als Hoogleraar Psychiatrie in het UMC Groningen. Een belangrijk deel van zijn loopbaan heeft hij gewijd aan de zorg voor patiënten met een bipolaire stoornis en aan wetenschappelijk onderzoek ernaar. Als afscheidscadeau is toen geld ingezameld voor het instellen van een jaarlijkse prijs. In 2014 werd de Willem Nolen Prijs voor Bipolaire Stoornissen toegekend aan de werkgroep psycho-educatie van het kenniscentrum bipolaire stoornissen (KenBiS) onder leiding van dr. Raphael Schulte. Dit jaar zal de prijs op 22 september 2015 voor de tweede keer worden uitgereikt.

Deze prijs wordt toegekend als waardering voor:

1. Wetenschappelijk onderzoek bij bipolaire stoornissen.
2. Product(en)/voorstel(len) die tot een betere zorg/aandacht voor patiënten met bipolaire stoornissen (kunnen) leiden.
3. Product(en)/voorstel(len) die tot een betere zorg/aandacht voor verwanten van patiënten met bipolaire stoornissen (kunnen) leiden.

Het doel van de prijs is dat kwalitatief hoogwaardige initiatieven op bovengenoemde terreinen worden gestimuleerd en gewaardeerd én meer maatschappelijke aandacht krijgen.

U kunt nu uzelf of een andere persoon (of personen) voordragen voor deze prijs d.m.v. inzending van de publicatie(s) en/of product(en)/voorstel(len) zoals omschreven in de bovengenoemde categorieën a, b, en/of c. én betrekking hebbend op de periode 2014 of 2015. U dient uw voordracht te voorzien van een begeleidend schrijven met argumenten op grond waarvan de kandidaat/kandidaten in aanmerking zou(den) komen voor de prijs. Uit alle voordrachten zullen door de jury drie inzendingen worden geselecteerd die genomineerd worden. Tijdens het Najaarssymposium Bipolaire Stoornissen op 22 september 2015 zal de winnaar worden bekendgemaakt en de prijs worden uitgereikt.

Inzending is mogelijk tot 1 augustus 2015 naar het volgende emailadres: bureaukenbis@kenbis.nl