Jaar: 2014

Willem Nolen Prijs 2014 toegekend aan werkgroep psycho-educatie

Geplaatst op door Tanja Dijk

De Willem Nolen Prijs voor Bipolaire Stoornissen 2014 is toegekend aan de werkgroep psycho-educatie van het Kenniscentrum Bipolaire stoornissen onder leiding van dr. Raphael Schulte. Het is een prijs die dit jaar voor het eerst wordt uitgereikt aan een persoon of instelling, die baanbrekend onderzoek heeft verricht of buitengewone initiatieven heeft ontplooid ten bate van patiënten die lijden aan een bipolaire stoornis en hun naasten.

De werkgroep psycho-educatie heeft het bestaande aanbod aan cursussen psycho-educatie geëvalueerd, en op basis daarvan, met inachtneming van de nieuwste wetenschappelijke inzichten, een nieuwe cursus ontwikkeld. Dat deze vernieuwde cursus van groot belang kan zijn voor zowel alle huidige als voor toekomstige patiënten en hun familieleden, heeft volgens de jury de doorslag gegeven om aan dit initiatief de prijs toe te kennen.

De uitreiking vond plaats tijdens het 11e najaarssymposium Bipolaire Stoornissen op 23 september jl. in de Jaarbeurs te Utrecht.

WN-Prijs 2014

Het juryrapport spreekt van een buitengewoon belangrijk product, dat wetenschappelijk volledig onderbouwd is, en dat een duidelijk resultaat is van eensgezind groepswerk. “Een resultaat dat staat als een huis, en dat een fundament zal vormen voor psycho-educatie in de komende jaren,” aldus de jury.

De werkgroep onder leiding van Dr. Raphael Schulte (psychiater/ psychotherapeut) bestaat verder uit Dr. Elise Knoppert – van der Klein (psychiater), Dorine Postma (psychiater), Cécile Aelberts – van de Ven (ervaringsdeskundige VMDB), Tim Peetoom (klinisch psycholoog), Petra Rijper (spv/verpleegkundig specialist), Arenda Vos en Malou Stoffels (onderwijskundigen, onderwijsbureau NVvP) en Dr. Nienke Jabben (GZ-psycholoog).

De werkgroep ontving de prijs, bestaande uit een bronzen beeld dat speciaal in een eenmalige oplage is vervaardigd, uit handen van de naamgever, de emeritus hoogleraar psychiatrie Willem Nolen. Het beeld is ontworpen en vervaardigd door beeldend kunstenaar Jennifer Hoes uit Haarlem.

Genomineerden Willem Nolenprijs voor Bipolaire Stoornissen

Geplaatst op door Tanja Dijk

De Willem Nolenprijs is een prijs voor baanbrekend onderzoek of buitengewone initiatieven op het gebied van de zorg voor patiënten met een bipolaire stoornis en hun naasten. De prijs wordt dit jaar voor het eerste uitgereikt. Genomineerd zijn:

  • de documentaire ‘Dwaas en Deskundig’ van Elisabeth ter Kulve en Sanne te Pas
  • dr. Manon Hillegers voor haar onderzoek naar kinderen van ouders met een bipolaire stoornis
  • de werkgroep die, onder leiding van dr. Raphael Schulte, een nieuwe versie heeft ontwikkeld van de psycho-educatiecursus, een behandeling bestemd voor patiënten met een bipolaire stoornis en hun naasten.

Willem Nolen is emeritus hoogleraar Psychiatrie in het UMC Groningen. Een belangrijk deel van zijn loopbaan heeft hij gewijd aan de zorg voor patiënten met een bipolaire (manisch-depressieve) stoornis en aan wetenschappelijk onderzoek naar deze aandoening. Bij zijn emeritaat in 2013 is, mede op initiatief van het Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen (KenBiS), de Willem Nolenprijs in het leven geroepen, een prijs die jaarlijks zal worden uitgereikt. Projecten die in aanmerking komen voor nominatie worden beoordeeld op hun bijdrage aan de verbetering van de zorg aan de bipolaire patiënt en de verspreiding van kennis over deze aandoening, op de mate waarin zij stigmatisering van de patiënt tegengaan, en op de bijdrage die zij leveren aan vroegtijdige signalering van deze stoornis.

‘Dwaas en Deskundig’ – Sanne te Pas en Elisabeth ter Kulve
In de film ‘Dwaas en Deskundig’ van documentairemaakster Sanne te Pas, onderzoekt Elisabeth ter Kulve wat de geleerden te zeggen hebben over de bipolaire stoornis waarmee zij kampt. Samen met haar neef, de bekende psychiater prof. Jim van Os, komt zij tot de ontdekking dat de opvattingen over waanzin allesbehalve eenduidig zijn, en dat er nog veel ruimte is voor onderzoek uit een onverwachte hoek: namelijk door degene die zelf een psychose heeft doorgemaakt. De opbrengst van deze documentaire wordt aangewend voor het eerste Users Research Centre, een centrum waar ervaringsdeskundigen kunnen promoveren op voor hen relevante onderwerpen.

Dr. Manon Hillegers
Dr. Manon Hillegers, kinder- en jeugdpsychiater in het UMC Utrecht, verricht baanbrekend onderzoek naar de ontwikkeling van bipolaire stoornissen bij familiair belaste kinderen. Zij onderzoekt risicofactoren, vroege uitingen van deze ziekte, en de hersenontwikkeling van deze jongeren. Toekomstig onderzoek zal zich richten op het versterken van strategieën om effectief om te gaan met stemmingswisselingen, waarbij gebruikt gemaakt wordt van steun uit het sociale netwerk rond de jongere.

Werkgroep PE cursus o.l.v. dr. Raphael Schulte
Psycho-educatie heeft als belangrijkste doelstellingen het verschaffen van inzicht in het ziektebeeld zodat acceptatie ervan makkelijker wordt, en het bevorderen van zelfredzaamheid en therapietrouw waardoor het risico voor terugval vermindert. Psycho-educatie is in Nederland inmiddels een vast onderdeel geworden van de behandeling. De eerder genoemde multidisciplinaire werkgroep heeft het bestaande aanbod aan cursussen geëvalueerd, en op basis daarvan, met inachtneming van de nieuwste wetenschappelijke inzichten, een nieuwe cursus ontwikkeld. Hun gezamenlijke inspanning heeft geleid tot een resultaat dat staat als een huis, en dat een fundament zal vormen voor psycho-educatie in de komende jaren.

Op 23 september zal tijdens het Najaarssymposium Bipolaire Stoornissen in de Utrechtse Jaarbeurs de winnaar worden bekendgemaakt en de prijs worden uitgereikt. Aan de prijs is een plastiek verbonden.

Willem Nolen Prijs voor Bipolaire stoornissen

Geplaatst op door Matthijs

In september van dit jaar zal voor de eerste keer de Willem Nolen Prijs voor Bipolaire Stoornissen worden uitgereikt: een prijs voor baanbrekend onderzoek of buitengewone initiatieven op het gebied van de zorg voor patiënten met een bipolaire stoornis en hun naasten. Vanaf heden zijn voordrachten voor deze prijs welkom.

Op 14 februari 2013 nam Willem Nolen afscheid als Hoogleraar Psychiatrie in het UMC Groningen. Een belangrijk deel van zijn loopbaan heeft hij gewijd aan de zorg voor patiënten met een bipolaire stoornis en aan wetenschappelijk onderzoek ernaar. Als afscheidscadeau is toen geld ingezameld voor het instellen van een jaarlijkse prijs. Die prijs zal op 23 september 2014 door het Kenniscentrum Bipolaire Stoornissen (KenBis) voor het eerst worden uitgereikt.

Deze prijs wordt toegekend als waardering voor:

a. Wetenschappelijk onderzoek bij bipolaire stoornissen.
b. Product(en)/voorstel(len) die tot een betere zorg/aandacht voor patiënten met bipolaire stoornissen (kunnen) leiden.
c. Product(en)/voorstel(len) die tot een betere zorg/aandacht voor verwanten van patiënten met bipolaire stoornissen (kunnen) leiden.

Het doel van de prijs is dat kwalitatief hoogwaardige initiatieven op bovengenoemde terreinen worden gestimuleerd en gewaardeerd én meer maatschappelijke aandacht krijgen.
U kunt nu uzelf of een andere persoon (of personen) voordragen voor deze prijs d.m.v. inzending van de publicatie(s) en/of product(en)/voorstel(len) zoals omschreven in de bovengenoemde categorieën a, b, en/of c. én betrekking hebbend op de periode 2013 of 2014. U dient uw voordracht te voorzien van een begeleidend schrijven met argumenten op grond waarvan de kandidaat/kandidaten in aanmerking zou(den) komen voor de prijs. Uit alle voordrachten zullen door de jury drie inzendingen worden geselecteerd die genomineerd worden. Tijdens het Najaarssymposium Bipolaire Stoornissen op 23 september 2014 zal de winnaar worden bekendgemaakt en de prijs worden uitgereikt.

Inzending is mogelijk tot 1 augustus 2014 naar het volgende emailadres: p.goossens@dimence.nl

Promotie Els van Melick: Lithium in older patients

Geplaatst op door Matthijs

Op donderdag 17 april 2014 zal Els van Melick, klinisch geriater in het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft, promoveren aan de Universiteit van Utrecht op het proefschrift: Lithium in older patients: treatment patterns and somatic adverse effects. De promotie vindt plaats om 10.30 uur in het Academiegebouw, Domplein 29 te Utrecht.

De samenvatting van het proefschrift (in Engels):

Lithium has been used in psychiatry for over 60 years and is still one of the first-line treatments in bipolar disorder. It is also used as augmentation to antidepressants in treatment resistant depression. Age-dependent changes in lithium pharmacokinetics and pharmacodynamics may influence lithium use patterns in an ageing population. Multimorbidity and polypharmacy could make older patients more vulnerable to the adverse effects of lithium. The main objectives of this thesis were to study the treatment patterns and the occurrence of somatic adverse effects of lithium and their possible determinants in older patients.

We compared lithium use patterns between middle-aged and elderly outpatients in the Netherlands. Older patients were less likely to receive add-on of psychopharmacologic drugs next to ongoing lithium therapy and lithium was not more often discontinued and not more often switched in older than in middle-aged patients.

A case description with lithium intoxication illustrated the importance of monitoring and of recognising (prodromal) symptoms of intoxication.

A retrospective study was conducted to ascertain if age was a determinant of instability of the serum lithium concentration (SLC) using SLC from the laboratories of three hospitals in the Netherlands. In this study age was not found to be a determinant of SLC instability.
To determine the effect of long-term lithium therapy on glomerular filtration rate (GFR) and maximum renal concentrating capacity (Umax) in the elderly, we conducted a cross-sectional study with 48 outpatients of 65 years or over. No association was found between duration of lithium use and estimated GFR, but there was a significant association between duration of lithium treatment and decrease in Umax. No other risk factors than duration of lithium therapy were identified. A reduced Umax did not cause significant more thirst, incontinence or disturbed sleep.

In a cross-sectional study, we ascertained the prevalence of known cardiovascular risk factors (CVR) and the prevalence of cardiovascular disease (CVD) in elderly patients treated with lithium. There was a lower prevalence of hyperlipidemia compared with two population studies. The prevalence of ischemic heart disease was lower and the prevalence of cerebrovascular disease was higher in our study than in the general population. There was no association with duration of lithium use and CVR and CVD except for an increase in BMI in the first years of lithium use.

To determine the prevalence and determinants of thyroid dysfunction in older patients with an affective disorder a retrospective cross-sectional study was conducted in patients of 65 years and older; 79 lithium patients and 85 nonlithium patients were included. The prevalence of hypothyroidism was 35.4% among the lithium patients and 7.1% in the nonlithium patients; this was very close to the prevalence in the general population. Female gender was the only determinant for the presence of thyroid disorder. Seventeen out of 26 lithium patients with hypothyroidism were diagnosed in the first three and a half years after lithium initiation.

We found no association between duration of lithium treatment and calcium parameters in a cross-sectional study in elderly psychiatric outpatients. There was a high prevalence of raised parathormone (49%), perhaps partly because of a high prevalence of vitamin 25OH D deficiency (56.4% < 50 nmol/L). There was an unexpected association between duration of lithium treatment and decrease in vitamin 25OH D.

We state that a specialized lithium ambulatory clinic for the elderly could improve the quality of care for the older psychiatric patient. Lithium treatment in the elderly can be safe, if the patient is adequately monitored.